इंदिरा गांधी जीवन परिचय indira gandhi information

जन्म

                    इंदिरा गांधींचा जन्म दि. १९ नोव्हेंबर १९१७ ला अलाहाबाद येथे झाला. इंदिरा गांधी या पंडित जवाहरलाल नेहरू व कमलादेवी यांची एकुलती एक मुलगी. इंदिराजींचे बालपण अलाहाबादच्या आनंदभवनमध्ये राजेशाही थाटात गेले.

Table of Contents

वयाच्या १० व्या वर्षी समाज सेवा

                     वयाच्या ४-५ व्या वर्षी इंदिरा गांधीजींचे वडील व आजोबांना तुरुंगवासाची शिक्षा झाली. वयाच्या १० व्या वर्षी समाजसेवेच्या भावनेने प्रेरित होऊन इंदिरा गांधी प्रत्येक रविवारी सायकलवरून ‘कुष्ठगृहात’ रुग्णांची सेवा करायला जात असत.

'वानर सेना'

                  इंदिरा गांधींना १२ व्या वर्षी काँग्रेस पार्टीची सदस्य व्हायचे होते. पण लहान वयामुळे ते शक्य झाले नाही. तेव्हा स्वतःची ‘वानर सेना’ काढून त्यांनी ही इच्छा पूर्ण केली. त्या काळात ही सेना लोकप्रिय झाली होती. तिची स्वातंत्र्य चळवळीला मदतही झाली होती.

मॅट्रिक परीक्षा पास

                   वडिलांचा तुरुंगवास व आईच्या आजारपणामुळे त्यांच्या शिक्षणात सतत व्यत्यय येत असे. त्यांनी इ. स. १९२३ मध्ये अलाहाबादच्या सेंट सेसिला स्कूलमध्ये प्रवेश घेतला. इ. स. १९२६ मध्ये स्वित्झर्लंडला जाऊन तिथे अभ्यास केला. भारतात परतल्यावर गांधीजींच्या सांगण्यावरून पुण्याच्या ‘प्यूपिल्स ऑन स्कूल’मध्ये शिक्षण सुरू झाले. दि. ४ जुलै १९३४ मध्ये मुंबईला मॅट्रिक परीक्षा पास केली. मग गुरू रवींद्रनाथ टागोर यांच्या शांतिनिकेतनमध्ये त्यांना पुढच्या शिक्षणासाठी पाठविले. तिथे स्वतःची कामे स्वतः करणे, खादीच्या कपड्यात राहणे हे त्या शिकल्या.

व्यक्तित्वाला एक नवे वळण

इंदिरा १३ वर्षांच्या असताना जवाहरलालना त्यांच्या शिक्षणाची नेहमीच काळजी वाटे. कारण ते बऱ्याचदा तुरुंगात व आई आजारी. मग यावर एक अनोखा उपाय त्यांनी शोधला. ‘पित्याची पत्रे, लेकीच्या नावे’ या शीर्षकाने त्यांचा पत्रसंग्रह पुढे प्रकाशित झाला. या पत्रांद्वारे त्यांनी आपल्या मुलीवरची माया, तिचा अभ्यास व नवीन विचारधारा असा व्यापक दृष्टिकोन साधला. सगळ्या जगाला भारून टाकणाऱ्या, नवी दिशा देणाऱ्या प्रभावी व्यक्तिमत्त्वांच्या बहादूरांना आपल्या इंदिरांसमोर उभे केले होते. यातून इंदिराजींच्या व्यक्तित्वाला एक नवे वळण मिळाले.

वडिलांचाच एकमात्र आधार

           तसेच त्यांनी इंदिरांना पुण्याच्या एका पारशी कुटुंबातील कुंवर बाई जहाँगीर या वृद्ध महिलेकडे शिक्षणासाठी ठेवले. तिथे राहूनच त्या मॅट्रिक झाल्या.

         आजोबा मोतीलाल नेहरूंच्या मृत्यूनंतर, दि. २८ फेब्रुवारी १९२८ रोजी इंदिराजींची आई कमला नेहरू यांचा मृत्यू, हा तिला दुसरा धक्का होता. आता त्यांना केवळ आपल्या वडिलांचाच एकमात्र आधार होता.

भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये सामील

आपल्या आईच्या मृत्यूनंतर इंदिरा ऑक्सफर्डला इतिहास शिकायला गेल्या. भारतामधल्या परिस्थितीमुळे त्यांचे लक्ष तिथे लागले नाही व त्या परत आल्या. मग इ. स. १९३८ मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये त्या सामील झाल्या.

इंदिरा गांधी -विवाह

                 दि. २६ मार्च १९४२ रोजी इंदिराजींचा विवाह फिरोज गांधींशी वैदिक पद्धतीने झाला. त्यानंतर फिरोज यांच्याबरोबर त्या लखनौला गेल्या. कारण तिथे ते नॅशनल हॅरॉल्डचे प्रबंधक होते. लगेचच हे नवदाम्पत्य जोडपे ‘भारत छोडो’ आंदोलनात उतरले. त्यात दोघांनाही तेरा महिन्यांची कैद झाली.

इंदिरा-गांधी-जीवन-परिचय

पार्टीची अध्यक्ष

                     वडील पं. जवाहरलाल पंतप्रधान झाल्यावर इंदिरा त्यांच्या स्वीय सचिव, साहाय्यक, नर्स, हाऊसकीपर आदी जबाबदाऱ्या त्यांनी पेलल्या. त्यांच्याबरोबर देश-विदेशांत फिरतही होत्या. याच दरम्यान १९६० मध्ये इंदिराजींचे पती फिरोज यांचा हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यू झाला. त्यानंतर इंदिराजींनी स्वतःला वडिलांच्या सेवेत सामावून घेतले. इ. स. १९५९ मध्ये त्या पार्टीची अध्यक्ष झाल्या.

सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय पद

                इ. स. १९६४ मधे नेहरूंच्या निधनानंतर पंतप्रधान लालबहादूर शास्त्रींनी इंदिराजींना सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय दिले. ११ जानेवारी १९६६ मधल्या ताश्कंद येथील शास्त्रींच्या मृत्यूनंतर दि. १९ जानेवारी १९६६ ला झालेल्या निवडणुकीत मोरारजी देसाई यांना १६६ मतांनी हरवून इंदिराजी काँग्रेस पार्टीच्या अध्यक्ष झाल्या

पहिल्या महिला पंतप्रधान

               दि. २४ जानेवारी १९६६ ला भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधानपदी विराजमान झाल्या.पंतप्रधान इंदिराजींची कामाची एक स्वतःची अशी विशेष पद्धत होती. गरिबी हटवून आर्थिक समानता आणण्यासाठी त्यांनी बँकांचे राष्ट्रीयीकरण केले. इ. स. १९७१ मध्ये पाकिस्तानबरोबर झालेल्या युद्धाच्या वेळी इंदिराजींनी आपल्या खंबीर विचारांचे दर्शन त्यांच्या निर्णयामधून दाखविले. जगाच्या इतिहासामध्ये एका नवीन देशाची ‘बांगला देशाची’ निर्मिती केली. यामधून त्यांची दूरदृष्टी व धैर्याने निर्णय घेण्याची क्षमता साऱ्या जगाला दिसून आली. या देशाला स्वतंत्र करून तेथील सत्ता त्यांनी त्या देशातील लोकप्रिय नेता मुजिबुर्रहमान यांच्याकडे सोपवली. या कार्यासाठी देशाच्या संसदेतील त्यांच्या विरोधकांनीही त्यांना ‘दुर्गे’ची उपमा दिली होती.

'भारतरत्न'

तत्कालीन राष्ट्रपती व्ही. व्ही. गिरींनी पंतप्रधान श्रीमती इंदिराजींना इ. स. १९७१ मध्ये ‘भारतरत्न’ पुरस्कार देऊन गौरविले.

पुन्हा पंतप्रधान

इ. स. १९८० मध्ये मध्यावधी निवडणूक होऊन त्यात इंदिराजी पुन्हा पंतप्रधान झाल्या. यावरून त्यांचा दृढनिश्चय, आत्मविश्वास, लक्ष्य गाठण्याची तळमळ, पराजयाला विजयात बदलण्याचे सामर्थ्य हे सर्व दिसून येते.

'ऑपरेशन ब्लू स्टार

                   इ. स. १९८४ ला पंजाबमध्ये हिंसा आणि पृथकतावादाचा प्रचार करणाऱ्या आतंकवाद्यांविरुद्ध त्यांनी भारतीय सेनादलाचा उपयोग केला. धीटपणे घेतलेला हा निर्णय होता. त्या आदेशावरून भारतीय सेनेने ‘ऑपरेशन ब्लू स्टार‘नुसार अमृतसरच्या सुवर्ण मंदिर व इतर धार्मिक स्थानात दडून राहिलेल्या आतंकवाद्यांना जबरदस्तीने बाहेर काढले.

हत्या

                 पंजाबमधला आतंकवाद्यांचा हा उद्रेक मोडून काढला. यामुळे भडकून उठून या आतंकवाद्यांनी पंतप्रधान इंदिरा गांधींच्या हत्येचा कट रचला. त्यानुसार इंदिराजींच्याच सुरक्षा रक्षकांनी दि. ३१ ऑक्टोबर १९८४ ला सकाळी ९ वाजण्याच्या सुमारास त्यांची हत्या केली.अशा प्रकारे जगाच्या इतिहासातील ही एक पोलादी स्त्री, जगातील सर्वांत मोठ्या लोकशाही देशाची पहिली महिला पंतप्रधान अनंतात विलीन झाली.

इंदिरा-गांधी-जीवन-परिचय

indira gandhi information in english

                  Indira Gandhi was born on Born on 19 November 1917 at Allahabad. Indira Gandhi was the only daughter of Pandit Jawaharlal Nehru and Kamaladevi. Indiraji’s childhood was spent in royal splendor in Allahabad’s Anand Bhavan.

                   At the age of 4-5, Indira Gandhiji’s father and grandfather were sentenced to prison. Inspired by the spirit of social service at the age of 10, Indira Gandhi used to go every Sunday on a bicycle to serve the patients in the ‘Kushta Griha’. Indira Gandhi wanted to become a member of the Congress party at the age of 12. But it was not possible due to young age. So he fulfilled this wish by taking out his own ‘monkey army’. This army became popular during that time. She also helped the freedom movement. His education was constantly interrupted due to his father’s imprisonment and mother’s illness. He etc. S. In 1923, he joined St. Cecilia’s School, Allahabad. etc. S. In 1926, he went to Switzerland and studied there. After returning to India, education started at ‘Pupils on School’ in Pune on Gandhiji’s request. d. Passed Matriculation Examination in Bombay on 4th July 1934. Then Guru Rabindranath Tagore sent him to Santiniketan for further education. There she learned to do her own work, live in khadi clothes.

                  When Indira was 13 years old, Jawaharlal was always concerned about her education. Because he is often in prison and his mother is sick. Then he found a unique solution. A collection of his letters was later published under the title ‘Patya Patre, Laki Nave’. Through these letters he took a broad view of his love for his daughter, her studies and new ideology. Brave personalities who overwhelmed the whole world and gave new directions were placed in front of our senses. This gave a new twist to Indiraji’s personality.

               He also placed Indira for education with Kunwar Bai Jahangir, an old woman from a Parsi family in Pune. Staying there, she matriculated.

                 After the death of grandfather Motilal Nehru, d. The death of Indiraji’s mother, Kamla Nehru, on 28 February 1928, was another blow to her. Now he had only his father as his sole support.

                   After her mother’s death, Indira went to Oxford to study history. Due to the situation in India, their attention was not drawn there and they returned. Then etc. S. She joined the Indian National Congress in 1938.

              On March 26, 1942, Indiraji married Feroze Gandhi in a Vedic manner. After that she went to Lucknow with Feroze. Because there he was the manager of the National Herald. Immediately, the newly married couple started the ‘Quit India’ movement. Both were imprisoned for thirteen months.

            Father Pt. When Jawaharlal became Prime Minister, Indira fulfilled the responsibilities of his personal secretary, assistant, nurse, housekeeper etc. She also traveled with them in the country and abroad. Meanwhile, Indiraji’s husband Feroze died of a heart attack in 1960. Indiraji then inducted herself into her father’s service. etc. S. She became the president of the party in 1959.

               etc. S. After Nehru’s death in 1964, Prime Minister Lal Bahadur Shastri gave Indiraji the Ministry of Information and Broadcasting. After the death of Shastri in Tashkent on January 11, 1966, d. In the elections held on 19 January 1966, Indiraji became the President of the Congress Party, defeating Morarji Desai by 166 votes. d. On January 24, 1966, the first woman became the Prime Minister of India.

                    Prime Minister Indiraji had her own unique way of working. He nationalized banks to eradicate poverty and bring economic equality. etc. S. During the war with Pakistan in 1971, Indiraji showed her strong thinking in her decisions. Created a new country ‘Bangla Desha’ in world history. From this, his foresight and ability to take bold decisions was seen to the whole world. After making this country independent, he handed over the power to the popular leader of that country, Mujibur Rahman. Even his opponents in the country’s parliament likened him to ‘Durga’ for this work.

                    The then President V. V. Giri addressed Prime Minister Smt. Indiraji and others. S. Honored with ‘Bharat Ratna’ award in 1971.

                 etc. S. In 1980, Indiraji became the prime minister again in mid-term elections. This shows their determination, self-confidence, longing to achieve goals, ability to turn defeat into victory.

                     etc. S. In 1984, he used the Indian Army against terrorists promoting violence and separatism in Punjab. It was a bold decision. Based on that order, the Indian Army forcibly evicted the terrorists hiding in the Golden Temple and other religious places of Amritsar as per ‘Operation Blue Star’. This outbreak of terrorism in Punjab was broken. Infuriated by this, these terrorists hatched a conspiracy to kill Prime Minister Indira Gandhi. According to Indiraji’s own security guards. He was murdered on 31 October 1984 at around 9 am.

                         Thus this steel woman in world history, the first woman Prime Minister of the world’s largest democracy merged into eternity.

इंदिरा गांधी के बारे में निबंध

                    इंदिरा गांधी का जन्म 19 नवंबर 1917 को इलाहाबाद में हुआ था। इंदिरा गांधी पंडित जवाहरलाल नेहरू और कमल देवी की इकलौती बेटी थीं। इंदिराजी का बचपन शाही वैभव में इलाहाबाद के आनंद भवन में बीता।

                    4-5 साल की उम्र में इंदिरा गांधी जी के पिता और दादा जेल चले गये। 10 साल की उम्र में समाज सेवा की भावना से प्रेरित होकर इंदिरा गांधी हर रविवार को साइकिल से ‘कुष्ठ गृह’ में मरीजों की सेवा करने जाती थीं। इंदिरा गांधी 12 साल की उम्र में कांग्रेस पार्टी की सदस्य बनना चाहती थीं, लेकिन कम उम्र के कारण ऐसा नहीं कर सकीं। इसलिए उन्होंने अपनी ‘वानर सेना’ खड़ी करके अपनी यह इच्छा पूरी की। यह सेना उस समय लोकप्रिय हो गई थी। उन्होंने स्वतंत्रता आंदोलन में भी मदद की। उनके पिता के कारावास और माँ की बीमारी के कारण उनकी शिक्षा बाधित होती रही। वह 1923 में सेंट सेसिलिया स्कूल, इलाहाबाद में शामिल हुए। 1926 में वे स्विट्जरलैंड गये और वहां अध्ययन किया। भारत लौटने के बाद गांधीजी के अनुरोध पर पुणे के ‘पीपुल्स ऑन स्कूल’ में शिक्षा शुरू हुई। 4 जुलाई 1934 को बम्बई में मैट्रिक की परीक्षा उत्तीर्ण की। फिर गुरु रवीन्द्रनाथ टैगोर ने उन्हें आगे की शिक्षा के लिए शांतिनिकेतन भेज दिया। वहां उन्होंने अपना काम खुद करना, खादी कपड़े पहनकर रहना सीखा।

                    जब इंदिरा 13 साल की थीं तो जवाहरलाल उनकी शिक्षा को लेकर चिंतित थे। क्योंकि वह अक्सर जेल में रहता है और उसकी मां बीमार रहती है. तभी उसने एक अनोखा समाधान निकाला। उनके पत्रों का एक संग्रह बाद में ‘पत्या पत्र, लेकी नाव’ के नाम से प्रकाशित हुआ। इन पत्रों के माध्यम से उन्होंने अपनी बेटी के प्रति अपने प्यार, उसकी पढ़ाई और नई सोच के बारे में व्यापक दृष्टिकोण रखा। संपूर्ण विश्व को अभिभूत करने वाली, नई दिशा देने वाली वीरांगनाएं हमारी इंद्रियों के सामने खड़ी थीं। तो इंदिराजी के व्यक्तित्व को एक नया मोड़ मिला।

                  उन्होंने इंदिराजी को पुणे के एक पारसी परिवार की वृद्ध महिला कुँवरबाई जहाँगीर के पास शिक्षा के लिए रखा। वहीं रहकर उन्होंने मैट्रिक पास किया.

                  28 फरवरी 1928 को इंदिराजी की मां कमला नेहरू की मृत्यु उनके दादा मोतीलाल नेहरू की मृत्यु के बाद उनके लिए एक और झटका थी। अब उसके पास केवल उसके पिता थे।

                    अपनी मां की मृत्यु के बाद इंदिरा इतिहास की पढ़ाई करने के लिए ऑक्सफोर्ड चली गईं। भारत की स्थिति के कारण उनका ध्यान उधर नहीं गया और वे वापस लौट आये। इसके बाद वे 1938 में भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस में शामिल हो गये।

                    26 मार्च 1942 को इंदिराजी ने फिरोज गांधी से वैदिक रीति से विवाह किया। इसके बाद वह फिरोज के साथ लखनऊ चली गईं। क्योंकि वहां वह नेशनल हेराल्ड के मैनेजर थे. तुरंत ही नवविवाहित जोड़े ने ‘भारत छोड़ो’ आंदोलन शुरू कर दिया. दोनों को तेरह महीने की कैद हुई।

                  पिता पं. जवाहरलाल के प्रधानमंत्री बनने के बाद इंदिराजी ने उनके निजी सचिव, सहायक, नर्स, हाउसकीपर आदि के कर्तव्यों का पालन किया और उनके साथ देश-विदेश की यात्राएँ भी कीं। इसी बीच 1960 में इंदिराजी के पति फ़िरोज़ की दिल का दौरा पड़ने से मृत्यु हो गई। इसके बाद इंदिराजी ने खुद को अपने पिता की सेवा में शामिल कर लिया। 1959 में वह पार्टी की अध्यक्ष बनीं।

                  1964 में नेहरू की मृत्यु के बाद, प्रधान मंत्री लाल बहादुर शास्त्री ने इंदिराजी को सूचना और प्रसारण मंत्रालय दिया। 11 जनवरी 1966 को ताशकंद में शास्त्री की मृत्यु के बाद 19 जनवरी 1966 को हुए चुनावों में इंदिराजी मोरारजी देसाई को 166 वोटों से हराकर कांग्रेस पार्टी की अध्यक्ष बनीं। 24 जनवरी 1966 को वह भारत की पहली महिला प्रधान मंत्री बनीं।

                   प्रधानमंत्री इंदिराजी का काम करने का तरीका अलग था। उन्होंने गरीबी उन्मूलन और आर्थिक समानता लाने के लिए बैंकों का राष्ट्रीयकरण किया। 1971 में पाकिस्तान के साथ युद्ध के दौरान इंदिरा जी ने अपने निर्णयों में एक मजबूत विचारधारा का परिचय दिया। विश्व के इतिहास में एक नये देश ‘बांग्ला देश’ का निर्माण हुआ। उनकी दूरदर्शिता और साहसिक निर्णय लेने की क्षमता को पूरी दुनिया ने देखा। इस देश की आजादी के बाद उन्होंने सत्ता वहां के लोकप्रिय नेता मुजीबुर्रहमान को सौंप दी। यहां तक ​​कि देश की संसद में उनके विरोधियों ने भी उन्हें इस काम के लिए ‘दुर्गा’ की संज्ञा दी।

                तत्कालीन राष्ट्रपति वीवी गिरि ने प्रधानमंत्री को संबोधित किया. इंदिराजी और अन्य. 1971 में ‘भारत रत्न’ से सम्मानित एस.

               1980 में मध्यावधि चुनाव में इंदिराजी पुनः प्रधानमंत्री बनीं। इससे उनके दृढ़ संकल्प, आत्मविश्वास, लक्ष्य हासिल करने की चाहत, हार को जीत में बदलने की क्षमता का पता चलता है।

                  1984 में उन्होंने पंजाब में हिंसा और अलगाववाद को बढ़ावा देने वाले आतंकवादियों के खिलाफ भारतीय सेना का इस्तेमाल किया। यह एक साहसिक निर्णय था. उस आदेश के आधार पर भारतीय सेना ने ‘ऑपरेशन ब्लू स्टार’ के तहत अमृतसर के स्वर्ण मंदिर और अन्य धार्मिक स्थानों में छिपे आतंकवादियों को बलपूर्वक बाहर निकाला। पंजाब में आतंकवाद का प्रकोप था। इससे क्रोधित होकर इन आतंकवादियों ने प्रधानमंत्री इंदिरा गांधी की हत्या की साजिश रची। इंदिराजी के अपने सुरक्षा गार्डों के मुताबिक. 31 अक्टूबर 1984 को सुबह 9 बजे के आसपास उनकी हत्या कर दी गई।

                  इस प्रकार विश्व इतिहास की यह लौह महिला, विश्व के सबसे बड़े लोकतंत्र की पहली महिला प्रधानमंत्री अनंत काल में विलीन हो गयीं।

FAQ

इंदिरा गांधी यांचे पूर्ण नाव काय होते?

इंदिरा गांधी यांचे पूर्ण नाव इंदिरा प्रियदर्शिनी गांधी होते

इंदिरा गांधी कोणाच्या कन्या आहेत?

इंदिरा गांधी पंडित जवाहरलाल नेहरू च्या कन्या आहेत.

इंदिरा गांधींचा धर्म कोणता?

इंदिरा गांधींचा धर्म हिंदू होता .

1972 मध्ये भारताचे पंतप्रधान कोण होते?

1972 मध्ये भारताचे पंतप्रधान इंदिरा गांधीं होते.

इंदिराजींची हत्या का झाली?

इंदिराजींची हत्या पंजाबमधला आतंकवाद्यांचा हा उद्रेक मोडून काढला. यामुळे भडकून उठून या आतंकवाद्यांनी पंतप्रधान इंदिरा गांधींच्या हत्येचा कट रचला. त्यानुसार इंदिराजींच्याच सुरक्षा रक्षकांनी दि. ३१ ऑक्टोबर १९८४ ला सकाळी ९ वाजण्याच्या सुमारास त्यांची हत्या केली.

इंदिरा गांधी कैसे मरी गई?

इंदिरा गांधी 1984 में उन्होंने पंजाब में हिंसा और अलगाववाद को बढ़ावा देने वाले आतंकवादियों के खिलाफ भारतीय सेना का इस्तेमाल किया। यह एक साहसिक निर्णय था. उस आदेश के आधार पर भारतीय सेना ने ‘ऑपरेशन ब्लू स्टार’ के तहत अमृतसर के स्वर्ण मंदिर और अन्य धार्मिक स्थानों में छिपे आतंकवादियों को बलपूर्वक बाहर निकाला। पंजाब में आतंकवाद का प्रकोप था। इससे क्रोधित होकर इन आतंकवादियों ने प्रधानमंत्री इंदिरा गांधी की हत्या की साजिश रची। इंदिराजी के अपने सुरक्षा गार्डों के मुताबिक. 31 अक्टूबर 1984 को सुबह 9 बजे के आसपास उनकी हत्या कर दी गई। 

इंदिरा गांधी की मृत्यु कैसे हुई थी?

इंदिरा गांधी की मृत्यु इंदिरा गांधी 1984 में उन्होंने पंजाब में हिंसा और अलगाववाद को बढ़ावा देने वाले आतंकवादियों के खिलाफ भारतीय सेना का इस्तेमाल किया। यह एक साहसिक निर्णय था. उस आदेश के आधार पर भारतीय सेना ने ‘ऑपरेशन ब्लू स्टार’ के तहत अमृतसर के स्वर्ण मंदिर और अन्य धार्मिक स्थानों में छिपे आतंकवादियों को बलपूर्वक बाहर निकाला। पंजाब में आतंकवाद का प्रकोप था। इससे क्रोधित होकर इन आतंकवादियों ने प्रधानमंत्री इंदिरा गांधी की हत्या की साजिश रची। इंदिराजी के अपने सुरक्षा गार्डों के मुताबिक. 31 अक्टूबर 1984 को सुबह 9 बजे के आसपास उनकी हुई थी

भारत में लौह महिला कौन है?

भारत में लौह महिला इंदिरा गांधी है

Leave a Comment