जाकिर हुसैन
Table of Contents
Toggleबालपण आणि शिक्षण
जाकिर हुसैन यांचा जन्म ८ फेब्रुवारी १८९७ रोजी हैदराबाद येथे झाला. त्यांचे वडील फिदा हुसैन एक नामांकित वकील होते. ‘आइने दकन’ नावाच्या कायदेविषयक पत्राचे ते संपादक होते. जाकिर यांचे प्राथमिक शिक्षण हैदराबाद येथे झाले. इंग्रजी शिकविण्यासाठी घरी खास वेगळे शिक्षक येत असत. नवव्या वर्षी त्यांचे वडील फिदा हुसैन निर्वतले. त्यामुळे त्यांचे कुटुंब त्यांच्या पूर्वजांच्या गावी प्रदेशातील फर्रुखाबाद जिल्ह्यातील कायमगंज नामक कसब्यात राहायला आले. पाच वर्षांनंतर प्लेगने आईचाही मृत्यू झाला. तेव्हा ते परीक्षेसाठी आम्ऱ्याला गेले होते.
आईच्या मृत्यूनंतर त्यांनी इटावामधून मॅट्रिक केले. इ. स. १९१८ मध्ये अलीगढच्या ‘मुस्लीम अँग्लो ओरिएंटल कॉलेज’मधून इंग्रजी साहित्य व अर्थशास्त्रात बी. ए. केले. नंतर कायदा व अर्थशास्त्र विषयात एम. ए. चा अभ्यास सुरू केला व त्याच कॉलेजात कनिष्ठ प्रवक्त्याच्या पदावर काम करू लागले; पण तेव्हाच गांधींच्या असहकार आंदोलनात सहभागी होण्यासाठी हे सर्व सोडून दिले. त्यानंतर त्यांनी अलीगढमध्ये जामिया मिलिया इस्लामियाची स्थापना केली.
जर्मनी डी. फिल. पदवी
त्यानंतर काही वर्षांनी ते अर्थशास्त्रात संशोधन करण्यासाठी जर्मनीला गेले. तेथे प्रसिद्ध विद्वान सोम्बार्त यांच्या मार्गदर्शनाने काम करून डी. फिल. पदवी मिळवली. जर्मनीमध्ये गांधीवादी विचारांचे व्याख्याता म्हणून प्रसिद्ध झाले. तेथे जर्मन भाषेत व्याख्याने देऊन लिखाण केले.
कुलपती
इ. स. १९२६ मध्ये भारतात परतल्यावर डॉ. अन्सारी, हकीम अजमल खाँ, गांधी, नेहरू यांच्या सांगण्यावरून ‘जामिया मिलिया’ अलीगढहून दिल्लीला आणली व डॉ. जाकिर हुसैन तेथे उपकुलपती झाले. ते २२ वर्ष या पदावर होते. अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीत शेवटी महिना केवळ १०० रु. वेतनाबर त्यांनी हे काम केले. लहान मुलांना शिकविणे, शिस्त, स्वच्छता, स्वतःचे काम स्वतःच करणे हे सर्व त्यांना आवडत असे इ. स. १९४८ ते १९५६ दरम्यान अलीगढ विद्यापीठाचे डॉ. जाकिर हुसैन कुलपती होते.
जाकिर हुसैन-'पद्मविभूषण'
जाकिर हुसैन गरीब विद्यार्थ्यांना ते मदत करीत असत. इ. स. १९५४ मध्ये भारत सरकारने त्यांना ‘पद्मविभूषण’ हा सन्मान दिला.
राज्यपाल
जुलै १९५७ मध्ये ते बिहार प्रदेशचे राज्यपाल झाले.
जाकिर हुसैन-राष्ट्रपती
जाकिर हुसैन इ. स. १९६२ मध्ये उपराष्ट्रपती म्हणून त्यांची निवड झाली आणि इ. स. १९६७ मध्ये भारताचे तृतीय राष्ट्रपती निवडले.
जाकिर हुसैन-भारतीयांची एकता
डॉ. जाकिर हुसैनना सर्व भारतीयांची एकता हवी होती. काँग्रेस-मुस्लीम लीगमधली भांडणे, मतभेद, राजकारणातल्या जाती-धर्माच्या सांप्रदायिक भावना त्यांना नको होत्या. इ. स. १९१६ मध्ये ‘जामिया’च्या रजत जयंती सोहळ्यात त्यांनी सर्व भारतीयांना भांडणे सोडून एक होण्याचे आवाहन केले. त्या वेळी त्या कार्यक्रमाला गांधी, नेहरू, मौलाना आजाद, राजाजी, जिन्ना व लियाकत अली खान हे प्रमुख नेते उपस्थित होते.
मूलभूत शिक्षणाचा समितीचे अध्यक्ष
इ. स. १९३७ मध्ये पहिल्यांदा प्रांतामध्ये लोकप्रिय सरकारे बनली, तेव्हा गांधीजींनी डॉ. हुसैनना मुलांसाठी ‘मूलभूत शिक्षणाचा’ अभ्यासक्रम बनविण्याच्या समितीचे अध्यक्ष नेमले. त्यांनी बनविलेला अभ्यासक्रम सर्वांना खूप पसंत पडला. तेव्हा गांधींनी एक हिंदुस्तानी तालीम संघ बनवला. त्याचे प्रमुख डॉ. जाकिरना नेमले.
जाकिर हुसैन-चरित्र
डॉ. जाकिर हुसैन ना सौंदर्य, सुंदर वस्तू, फुले, नव्या प्रकारचे दगड, चित्रे, रत्ने इ. चा खूप शौक होता. त्याचे एक संग्रहालय त्यांच्याकडे होते. हिंदू-मुस्लीम- ख्रिश्चन या धर्माच्या भिंतींपेक्षा मानवतेवर त्यांचा विश्वास होता. १९६७ मध्ये त्यांना भारताचे तिसरे राष्ट्रपती निवडून भारताने धर्मनिरपेक्षता दाखवली होती. ते गांधींनी दाखविलेल्या रस्त्याने जीवनाचा मार्ग चालत होते, असे त्यांनी सांगितले. जन्माने ते मुसलमान असले तरी मुळातले, विचारांनी भारतीय होते.
जाकिर हुसैन-'भारतरत्न'
अशा गुणसंपन्न, धर्मनिरपेक्ष, राष्ट्रीय विचारांच्या डॉ. जाकिर हुसैन यांना भारत सरकारने इ. स. १९६३ मध्ये ‘भारतरत्न’ पुरस्कार देऊन गौरविले.
मृत्यू
दि. ३ मे १९६९ रोजी त्यांचा मृत्यू झाला.
डॉ जाकिर हुसैन का जीवन परिचय
जाकिर हुसैन का जन्म 8 फ़रवरी 1897 को हैदराबाद में हुआ था। उनके पिता फ़िदा हुसैन एक प्रसिद्ध वकील थे। वह ‘आइने डाकन’ नामक कानूनी पत्र के संपादक थे। जाकिर की प्राथमिक शिक्षा हैदराबाद में हुई। अंग्रेजी पढ़ाने के लिए विशेष शिक्षक घर आते थे। नौवें वर्ष में उनके पिता फ़िदा हुसैन का निधन हो गया। इसलिए उनका परिवार क्षेत्र के फर्रुखाबाद जिले के कायमगंज नामक कस्बे में स्थित अपने पैतृक गांव में चला गया। पाँच वर्ष बाद माँ की भी प्लेग से मृत्यु हो गयी। फिर वह परीक्षा के लिए हमारे पास गया।
अपनी मां की मृत्यु के बाद उन्होंने इटावा से मैट्रिक किया। वगैरह। एस। 1918 में ‘मुस्लिम एंग्लो ओरिएंटल कॉलेज’, अलीगढ़ से अंग्रेजी साहित्य और अर्थशास्त्र में बी. एक। हो गया बाद में कानून और अर्थशास्त्र में एम. किया। एक। पढ़ाई शुरू की और उसी कॉलेज में कनिष्ठ प्रवक्ता के रूप में काम करना शुरू किया; लेकिन तभी उन्होंने गांधीजी के असहयोग आंदोलन में शामिल होने के लिए यह सब छोड़ दिया। इसके बाद उन्होंने अलीगढ़ में जामिया मिलिया इस्लामिया की स्थापना की।
कुछ साल बाद वह अर्थशास्त्र में शोध करने के लिए जर्मनी चले गये। वहां प्रसिद्ध विद्वान सोम्बार्ट के मार्गदर्शन में कार्य करते हुए डी. फिल. उपाधि प्राप्त की। जर्मनी में गांधीवादी विचारों के व्याख्याता के रूप में प्रसिद्ध हुए। उन्होंने वहां जर्मन भाषा में व्याख्यान दिया और लिखा।
1926 में भारत लौटने के बाद डॉ. अंसारी, हकीम अजमल खान, गांधी, नेहरू के अनुरोध पर ‘जामिया मिलिया’ को अलीगढ से दिल्ली लाया गया और डाॅ. जाकिर हुसैन वहां के कुलपति बने. वह 22 साल तक इस पद पर रहे. अत्यधिक प्रतिकूल परिस्थितियों में अंत में 100 रुपये प्रति माह। ये काम उन्होंने सैलरी पर किया. उन्हें बच्चों को पढ़ाना, अनुशासन, साफ-सफाई, अपना काम खुद करना बहुत पसंद था। वगैरह। एस। 1948 से 1956 के बीच डॉ. अलीगढ़ विश्वविद्यालय। जाकिर हुसैन चांसलर थे. वह गरीब छात्रों की मदद करते थे। वगैरह। एस। 1954 में भारत सरकार ने उन्हें ‘पद्म विभूषण’ से सम्मानित किया। जुलाई 1957 में वे बिहार के राज्यपाल बने। वगैरह। एस। 1962 में उन्हें उपराष्ट्रपति के रूप में चुना गया आदि। एस। 1967 में भारत के तीसरे राष्ट्रपति चुने गये।
जाकिर हुसैन सभी भारतीयों की एकता चाहते थे। वे राजनीति में झगड़े, कांग्रेस-मुस्लिम लीग के बीच मतभेद, जाति और धर्म की सांप्रदायिक भावनाएँ नहीं चाहते थे। 1916 में, जामिया के रजत जयंती समारोह में, उन्होंने सभी भारतीयों से लड़ाई बंद करने और एकजुट होने की अपील की। उस समय उस कार्यक्रम में गांधी, नेहरू, मौलाना आज़ाद, राजाजी, जिन्ना और लियाकत अली खान जैसे प्रमुख नेता मौजूद थे।
1937 में जब सूबे में पहली बार लोकप्रिय सरकारें बनीं तो गांधीजी डॉ. हुसैन को बच्चों के लिए ‘बुनियादी शिक्षा’ का पाठ्यक्रम बनाने हेतु समिति का अध्यक्ष नियुक्त किया गया। उनका बनाया सिलेबस सभी को पसंद आया. तब गांधी जी ने हिंदुस्तानी तालीम संघ का गठन किया। इसके प्रमुख डाॅ. जाकिर को नियुक्त किया गया।
डॉ। सौंदर्य, सुन्दर वस्तुएँ, फूल, नये प्रकार के पत्थर, पेंटिंग, रत्न आदि। उनका बहुत शौक था उनके पास इसका एक संग्रहालय था। वह हिंदू-मुस्लिम-ईसाई धर्म की दीवारों के बजाय मानवता में विश्वास करते थे। भारत ने 1967 में उन्हें भारत का तीसरा राष्ट्रपति चुनकर धर्मनिरपेक्षता का परिचय दिया। उन्होंने कहा कि वह गांधी जी के बताये रास्ते पर जीवन की राह पर चल रहे हैं. यद्यपि वे जन्म से मुसलमान थे, परंतु मूल और विचार से वे भारतीय थे।
ऐसे मेधावी, धर्मनिरपेक्ष, राष्ट्रीय विचारधारा वाले डाॅ. जाकिर हुसैन को भारत सरकार द्वारा सम्मानित किया गया। 1963 में ‘भारत रत्न’ पुरस्कार से सम्मानित किया । 3 मई 1969 को उनका निधन हो गया।
zakir husain history
Zakir Hussain was born on February 8, 1897 in Hyderabad. His father Fida Hussain was a renowned lawyer. He was the editor of a legal paper called ‘Aine Dakan’. Zakir did his primary education in Hyderabad. Special teachers used to come home to teach English. His father Fida Hussain passed away in the ninth year. So his family moved to his ancestral village in a town called Kayamganj in Farrukhabad district of the region. Five years later, the mother also died of the plague. Then he went to us for the exam.
He matriculated from Etawah after his mother’s death. etc. S. In 1918, B. in English Literature and Economics from ‘Muslim Anglo Oriental College’, Aligarh. A. done Later M. in Law and Economics. A. started studying and started working as a junior spokesperson in the same college; But it was then that he gave up all this to join Gandhi’s non-cooperation movement. He then founded Jamia Millia Islamia in Aligarh.
A few years later, he went to Germany to do research in economics. Working there under the guidance of the famous scholar Sombart, D. Phil. degree obtained. Became famous as a lecturer on Gandhian thought in Germany. He lectured and wrote in German there.
etc. S. After returning to India in 1926, Dr. On the request of Ansari, Hakim Ajmal Khan, Gandhi, Nehru, ‘Jamia Milia’ was brought from Aligarh to Delhi and Dr. Zakir Hussain became Vice Chancellor there. He was on this post for 22 years. 100 per month at the end in extreme adverse conditions. He did this work on salary. He loved teaching children, discipline, cleanliness, doing his own work. etc. S. Between 1948 and 1956 Dr. Aligarh University. Zakir Hussain was the chancellor. He used to help poor students. etc. S. In 1954, the Government of India awarded him ‘Padma Vibhushan’. In July 1957, he became the Governor of Bihar. etc. S. He was elected as Vice President in 1962 and etc. S. Elected the third President of India in 1967.
Dr. Zakir Hussain wanted unity of all Indians. They did not want the quarrels, differences between the Congress-Muslim League, the communal feelings of caste and religion in politics. etc. S. In 1916, at the Jamia’s Silver Jubilee celebrations, he appealed to all Indians to stop fighting and unite. At that time prominent leaders like Gandhi, Nehru, Maulana Azad, Rajaji, Jinnah and Liaquat Ali Khan were present at that event.
etc. S. In 1937, when popular governments were formed in the province for the first time, Gandhiji Dr. Hussain was appointed the chairman of the committee to make curriculum of ‘basic education’ for children. The syllabus he made was liked by all. Then Gandhi formed a Hindustani Talim Sangh. Its chief Dr. Appointed to Zakir.
Dr. Beauty, beautiful things, flowers, new types of stones, paintings, gems etc. He was very fond of They had a museum of it. He believed in humanity rather than the walls of Hindu-Muslim-Christian religion. India showed secularism by electing him as the third President of India in 1967. He said that he was walking the path of life on the path shown by Gandhi. Although he was a Muslim by birth, he was an Indian by origin and thought.
Such meritorious, secular, national minded Dr. Zakir Hussain was awarded by the Government of India. S. Honored with ‘Bharat Ratna’ award in 1963. d. He died on 3 May 1969.
dr zakir hussain biography in urdu
ذاکر حسین 8 فروری 1897 کو حیدرآباد میں پیدا ہوئے۔ ان کے والد فدا حسین معروف وکیل تھے۔ وہ ‘عین ڈاکن’ نامی قانونی مقالے کے ایڈیٹر تھے۔ ذاکر نے ابتدائی تعلیم حیدرآباد میں حاصل کی۔ انگریزی پڑھانے کے لیے خصوصی اساتذہ گھر میں آتے تھے۔ ان کے والد فدا حسین نویں سال میں انتقال کر گئے۔ چنانچہ اس کا خاندان اس علاقے کے فرخ آباد ضلع کے قائم گنج نامی قصبے میں اپنے آبائی گاؤں میں چلا گیا۔ پانچ سال بعد ماں بھی طاعون سے مر گئی۔ پھر وہ امتحان کے لیے ہمارے پاس گیا۔
اس نے اپنی والدہ کی وفات کے بعد اٹاوہ سے میٹرک کیا۔ وغیرہ ایس۔ 1918 میں ‘مسلم اینگلو اورینٹل کالج’ علی گڑھ سے انگریزی ادب اور معاشیات میں بی۔ اے۔ ہو گیا بعد ازاں قانون اور معاشیات میں ایم۔ اے۔ پڑھنا شروع کیا اور اسی کالج میں جونیئر ترجمان کے طور پر کام کرنا شروع کیا۔ لیکن تب ہی انہوں نے یہ سب چھوڑ کر گاندھی کی تحریک عدم تعاون میں حصہ لیا۔ اس کے بعد انہوں نے علی گڑھ میں جامعہ ملیہ اسلامیہ کی بنیاد رکھی۔
چند سال بعد وہ معاشیات میں تحقیق کے لیے جرمنی چلے گئے۔ مشہور عالم سومبرٹ کی رہنمائی میں وہاں کام کرنا، ڈی۔ فل۔ کی ڈگری حاصل کی. جرمنی میں گاندھیائی فکر کے لیکچرر کے طور پر مشہور ہوئے۔ وہاں اس نے جرمن زبان میں لیکچر دیا اور لکھا۔
وغیرہ ایس۔ 1926 میں ہندوستان واپس آنے کے بعد ڈاکٹر۔ انصاری، حکیم اجمل خان، گاندھی، نہرو کی درخواست پر ‘جامعہ ملیہ’ کو علی گڑھ سے دہلی لایا گیا اور ڈاکٹر۔ ذاکر حسین وہاں کے وائس چانسلر بن گئے۔ وہ 22 سال تک اس عہدے پر تھے۔ انتہائی منفی حالات میں آخر میں 100 فی مہینہ۔ یہ کام اس نے تنخواہ پر کیا۔ وہ بچوں کو پڑھانا، نظم و ضبط، صفائی، اپنا کام خود کرنا پسند کرتا تھا۔ وغیرہ ایس۔ 1948 اور 1956 کے درمیان علی گڑھ یونیورسٹی کے ڈاکٹر۔ ذاکر حسین چانسلر تھے۔ غریب طلباء کی مدد کیا کرتے تھے۔ وغیرہ ایس۔ 1954 میں حکومت ہند نے انہیں ‘پدم وبھوشن’ سے نوازا۔ وہ جولائی 1957 میں بہار کے گورنر بنے۔ وغیرہ ایس۔ وہ 1962 میں نائب صدر منتخب ہوئے اور وغیرہ۔ ایس۔ 1967 میں ہندوستان کے تیسرے صدر منتخب ہوئے۔
ڈاکٹر ذاکر حسین تمام ہندوستانیوں کا اتحاد چاہتے تھے۔ وہ سیاست میں کانگریس مسلم لیگ کے جھگڑے، اختلافات، ذات پات اور مذہب کے فرقہ وارانہ جذبات نہیں چاہتے تھے۔ وغیرہ ایس۔ 1916 میں، جامعہ کی سلور جوبلی تقریبات میں، اس نے تمام ہندوستانیوں سے لڑائی بند کرنے اور متحد ہونے کی اپیل کی۔ اس وقت گاندھی، نہرو، مولانا آزاد، راجا جی، جناح اور لیاقت علی خان جیسے اہم رہنما اس تقریب میں موجود تھے۔
وغیرہ ایس۔ 1937 میں، جب صوبے میں پہلی بار مقبول حکومتیں قائم ہوئیں، گاندھی جی ڈاکٹر۔ حسین کو بچوں کے لیے ‘بنیادی تعلیم’ کا نصاب بنانے کے لیے کمیٹی کا چیئرمین مقرر کیا گیا تھا۔ اس نے جو نصاب بنایا وہ سب کو بہت پسند آیا۔ اس کے بعد گاندھی نے ایک ہندوستانی طالب سنگھ تشکیل دیا۔ اس کے سربراہ ڈاکٹر۔ ذاکر کو مقرر کیا۔
ڈاکٹر خوبصورتی، خوبصورت چیزیں، پھول، نئی قسم کے پتھر، پینٹنگز، جواہرات وغیرہ۔ اسے بہت شوق تھا۔ ان کے پاس اس کا میوزیم تھا۔ وہ ہندو مسلم عیسائی مذہب کی دیواروں کے بجائے انسانیت پر یقین رکھتے تھے۔ ہندوستان نے انہیں 1967 میں ہندوستان کا تیسرا صدر منتخب کرکے سیکولرازم کا مظاہرہ کیا۔ انہوں نے کہا کہ وہ گاندھی کے بتائے ہوئے راستے پر زندگی کے راستے پر چل رہے ہیں۔ اگرچہ وہ پیدائشی طور پر مسلمان تھا، لیکن وہ اصل اور فکر کے اعتبار سے ہندوستانی تھا۔
ایسے ذہین، سیکولر، قومی سوچ رکھنے والے ڈاکٹر۔ ذاکر حسین کو حکومت ہند نے اعزاز سے نوازا۔ ایس۔ 1963 میں ‘بھارت رتن’ ایوارڈ سے نوازا گیا۔ d ان کا انتقال 3 مئی 1969 کو ہوا۔
भारताचे तिसरे राष्ट्रपती कोणते?
भारताचे तिसरे राष्ट्रपती झाकीर हुसेन होते.
भारताचे तिसरे राष्ट्रपती कोण होते?
भारताचे तिसरे राष्ट्रपती झाकीर हुसेन होते.
भारत के पहले मुस्लिम राष्ट्रपति कौन थे?
भारत के पहले मुस्लिम राष्ट्रपति जाकिर हुसैन थे
जाकिर हुसैन की मृत्यु कब हुई
जाकिर हुसैन की मृत्यु 3 मई 1969 हुई
जाकिर हुसैन का जन्म और मृत्यु कब हुआ था?
जाकिर हुसैन का जन्म 8 फ़रवरी 1897 और मृत्यु 3 मई 1969 हुआ था
डॉक्टर जाकिर हुसैन कितने समय तक जीवित रहे?
डॉक्टर जाकिर हुसैन जन्म 8 फ़रवरी 1897 और मृत्यु 3 मई 1969 समय तक जीवित रहे.
जाकिर हुसैन को भारत रत्न कब मिला?
जाकिर हुसैन को भारत रत्न 1963 मिला
जाकिर हुसैन भारत के कौन से राष्ट्रपति थे?
जाकिर हुसैन भारत के 3 से राष्ट्रपति थे.
जाकिर हुसैन को पद्मश्री कब मिला?
जाकिर हुसैन को पद्मश्री १९५४ मिला
भारताच्या कोणत्या राष्ट्रपतीचे पदावर असताना निधन झाले?
भारताचे सर्वात कमी कालावधीचे राष्ट्रपती कोण आहेत?
भारताचे सर्वात कमी कालावधीचे राष्ट्रपती झाकीर हुसेनआहेत.